مجله‌ی گردشگری

از میان روستاهای شاخص و بسیار دیدنی ایران، می‌توان از روستای ورکانه همدان نام برد که به دلیل مناظر طبیعی بی‌نظیر، معماری خاص، استفاده از مصالح بومی، ساختمان‌های قدیمی، چشمه‌های آب و وجود کوچه‌باغ‌های زیبا و پر پیچ و خم، مشهور شده است. روستای ورکانه همدان به دلیل مصالح به کار رفته در بنای خانه‌های روستا، به روستای سنگی نیز مشهور است. این روستای دیدنی، بهترین مکان برای یک گردش دسته‌جمعی و جذاب است که تجربه‌ای متفاوت را برای شما به وجود خواهد آورد.

در میان انواع مکان‌های دیدنی و گردشگری، روستاها یکی از متفاوت‌ترین جایگاه‌ها را به خودشان اختصاص داده‌اند. گشت‌وگذار در روستاهای مختلف به یکی از علاقه‌مندی‌های اصلی در میان گردشگران تبدیل شده است که هر ساله تعداد قابل توجهی از آن‌ها را به سوی کشف روستاهای جذاب و جدید و بازدید از آن‌ها ترغیب می‌کند.

اگر دوست دارید با این روستای سنگی بیشتر آشنا شوید، در ادامه با سفرزون همراه باشید:

روستای ورکانه همدان کجاست؟

در میان ۲۰ روستای هدف گردشگری استان همدان، شاخص‌ترین روستای آن، روستای ورکانه است. روستای ورکانه همدان با قدمتی در حدود ۴۰۰ سال، جزو روستاهای تاریخی و قدیمی گردشگری به حساب می‌آید که در ۲۰ کیلومتری همدان و در جنوب شرقی این شهر، در دره آبشینه قرار دارد. سابقه تاریخی این روستا به اوایل دوره صفوی باز می‌گردد و زبان مردم آن فارسی، آذری و کردی است.

روستای ورکانه، در میان گردشگران با نام روستای سنگی مشهور است و علت اصلی این نامگذاری مصالح به کار رفته در ساخت خانه‌ها و ساختمان‌های این روستا است که پایه اصلی آن را سنگ‌ها تشکیل می‌دهند. این روستا به عنوان نگین گردشگری روستایی همدان شناخته می‌شود و هر روزه مورد بازدید تعداد زیادی از گردشگران و طبیعت‌گردان قرار می‌گیرد.

در روستای ورکانه همدان چه چیزی می‌بینیم؟

با ورود به این روستا، اولین چیزی که می‌بینید، خانه‌های یک دست سنگی است که تصویری جدید و عجیب را پیش رویتان نمایان می‌کند. کوچه‌های این روستا از انواع سنگ‌های لاشه پوشیده شده‌اند که در زیر نور، به رنگ قهوه‌ای سوخته در می‌آیند و تصویری شبیه به ساختمان‌ها و کوچه‌های اروپایی در دوران رنسانس را می‌سازند.

خانه‌های روستا، اغلب قدیمی هستند و بافت سنتی و پنجره‌های مشبک چوبی دارند و در کنار هم ترکیبی زیبا و دلنشین را ایجاد می‌کنند. سبک معماری و بافت سنتی ساختمان‌ها و به طور کلی روستا، باعث شهرت و محبوبیت روستای ورکانه شده است. یکی از ویژگی‌های خانه‌های این روستا، وجود ایوان‌ها و فضاهای نیمه باز است که امکان نشستن و یک دورهمی جذاب را برای روستاییان و گردشگران فراهم می‌کند. سکوهایی که در کنار خانه‌های روستا قرار دارند، محل مناسبی برای استراحت رهگذران در میان کوچه‌‌ها است و یک نوستالژی دلپذیر را خصوصا برای شهرنشین‌ها ایجاد می‌کند.

اگر گشت‌و‌گذار خودتان را در این روستا شروع کنید، مراکز فرهنگی فعال و بزرگی همچون مسجد جامع روستا را می‌بینید. همچنین مکان‌های تاریخی مانند حمام، اصطبل مهری خانم و قلعه اربابی، از مشهورترین مراکز دیدنی روستای ورکانه همدان هستند و در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌اند.

جزئیات دیگری از زیبایی روستا

یکی از عجیب‌ترین مکان‌های این روستا، وجود گورستانی رمزآلود در آن است که هیچ سنگ قبری ندارند! این گورستان مرموز، یکی از جذاب‌ترین مکان‌ها برای گردشگران ماجراجویی است که به دنبال هیجان و تجربه یک بازدید متفاوت هستند.

جریان رودخانه‌های سیمین و ورکانه، جریان آب قنات و چشمه‌های موجود در روستا، طراوت و تازگی زیادی به هوای روستا خصوصا در فصل بهار و تابستان بخشیده‌اند. وجود باغ‌های گردو، زردآلو، انگور و سیب زیبایی بی‌نظیری را در فضای روستا به وجود آورده است. بسیاری از گردشگران و مسافران این روستا حداقل یک بار را در میان باغات و کنار چشمه‌های آن به گردش می‌پردازند.

وجود دو دره خان و جن که فصل بهار پر از سبزه و گل‌های رنگارنگ می‌شوند از دیگر زیبایی‌های موجود در روستای ورکانه همدان است. طبیعت این روستا جلوه خاصی دارد که در کنار جاذبه‌های دیدنی آن، پکیجی‌ کامل از یک سفر به یادماندنی را به شما هدیه می‌کند.

آرامگاه امامزاده غیب در این روستا، یکی از مکان‌های دیدنی آن است که بسیار مورد احترام  مردم روستا قرار دارد.

یکی از زیباترین صحنه‌ها و چشم‌اندازهای دوست داشتنی و جذاب، خصوصا برای شهرنشین‌ها، تصویر کوچ عشایر است که مسیر آن‌ها از نزدیکی روستای ورکانه همدان می‌گذرد. هر ساله طایفه‌های قزل یوسف، یارم طاقلو و ورکانی از اواسط آبان‌ماه کوچ بهاری خود را آغاز می‌کنند و تصویر عبور و یا اتراق آن‌ها در میان دره‌ها و مراتع، تصویری دلچسب و ماندگار ایجاد می‌کند.

بهترین زمان سفر به همدان

هوای همدان به طور کلی خنک و دلپذیر است. اگر قصد سفر به همدان و روستای ورکانه را دارید، بهترین زمان، سفر از اواخر خرداد ماه تا پایان شهریور است. در این زمان هوای همدان خنک و بسیار مطبوع است و حتی در شب اندکی سرد می‌شود. در تابستان، علاوه بر هوای عالی، می‌توانید از میوه‌های تابستانی و خصوصا گردوی تازه در این روستا نوش جان کنید.

چگونه به روستای ورکانه همدان برویم؟

اگر از سمت تهران به سوی همدان و روستای ورکانه حرکت می‌کنید، بهترین مسیر، انتخاب آزاد راه تهران_ساوه و سپس ساوه_ همدان است. برای رسیدن به روستای ورکانه همدان، باید جاده همدان_ملایر را انتخاب کنید و سپس از محوری که از این جاده منشعب می‌شود، سد اکباتان و روستاهای یلفان، شمس‌آباد، علی‌آباد را پشت سر بگذارید. پس از آن، از جاده ورکانه به راحتی به این روستای زیبا و تاریخی خواهید رسید. مسیری که برای رسیدن به روستا طی می‌کنید، آنقدر زیبا و سرسبز است که می‌توانید در مسیر نیز از ظرفیت گردشگری آن بهره‌مند شوید.

مدت زمانی که طول می‌کشد تا از شهر تهران به روستا برسید، در حدود ۳ ساعت و ۳۰ دقیقه است.

آنچه در سفر به روستای ورکانه باید بدانیم

در سفر به این روستای زیبا و جذاب، از جاده‌های پیش رو و مسیری که برای رفتن به آن انتخاب می‌کنید نهایت لذت را ببرید. چرا که محیط اطراف و جاده‌ای که شما را به این روستا می‌رساند، به تنهایی یکی از جاذبه‌های دیدنی و دوست‌داشتنی سفر است. غذاهای محلی روستای ورکانه بسیار خوشمزه هستند و تجربه‌ای عالی برای چشیدن طعم‌های تازه به حساب می‌آیند. اگر به این روستا سفر کردید، حتما آبگوشت معروف محلی، انواع کباب‌ها و انواع آش‌ها خصوصا آش اوماج، پلته، واره، جو و ترخینه را امتحان کنید.

موسیقی محلی مردم روستا، که سربازی و سه پا نام دارد، نوای دلنشین و آرامش‌بخشی است که شنیدن آن خالی از لطف نیست؛ بنابراین اگر با مردم مهربان روستا هم‌نشین شدید، می‌توانید از آن‌ها خواهش کنید تا این موسیقی زیبا را برایتان بنوازند.

این روستای زیبا و منحصر به فرد یکی از آثار ثبت شده ملی و مکان‌های تاریخی و گردشگری است که اهمیت فراوانی دارد. پس فراموش نکنیم که در بازدید از این روستا و مکان‌های تاریخی و قدیمی آن، نهایت دقت و ظرافت را برای حفظ و نگهداری آثار و پاکیزگی محیط طبیعی و باغ‌ها به کار گیریم.

اگر به دنبال سفری متفاوت هستید که هم شما را به دل تاریخی ۴۰۰ ساله ببرد و هم از طبیعت بی‌نظیر آن لذت ببرید، روستای ورکانه همدان بهترین انتخاب برای شما خواهد بود.

آیا تا به حال به روستای ورکانه سفر کرده‌اید؟ درباره همدان، روستاهای گردشگری آن و طبیعت بی‌نظیر این شهر چه می‌دانید؟ آیا روستای دیگری در استان همدان می‌شناسید که ظرفیت بالایی برای گردشگری داشته‌باشد؟ اگر نکته جالب توجه و یا تجربه ارزشمندی از سفر به این شهر دارید، با دوستان سفرزونی خود به اشتراک بگذارید.

سرگذشت ایران با نام همدان گره خورده است و به هر کجای تاریخ که بنگریم، این شهر چون الماسی در آن می‌درخشد. شهر همدان از حدود ۳ هزار سال پیش، همزمان با استقرار مادها و بر تخت نشستن اولین پادشاه ماد یعنی دیاکو، تا به امروز، امپراتوری‌ها، شاهان و مردمان بسیاری را به خود دیده است. مردمانی که هر یک، بناهایی در این سرزمین ساختند و به زندگی و حکومت در آن پرداختند. بناهایی که برخی از آن‌ها تا به امروز هم باقی مانده است. این آثار تاریخی کهن، همدان را به یکی از قطب‌های مهم گردشگری ایران تبدیل کرده و سبب شده هر ساله گردشگران خارجی و داخلی زیادی از آن دیدن کنند. امروز به سراغ گنبد علویان همدان می‌رویم.حال از شما دعوت می‌کنیم تا با ما به گنبد علویان همدان بیایید. از بناهای ممتاز و برجسته‌ی معماری اسلامی، که تزئینات زیبا و دلنشینش شما را متحیر خواهد ساخت. گچ‌بری‌ها و آجرکاری‌هایی که ویژگی‌های شاخص و برجسته‌ی بنا هستند و آن را در نوع خود، خاص، متمایز و شگفت‌انگیز ساخته‌اند. سفرزون شما را به این بنای تاریخی می‌برد تا زیبایی‌های آن را به شما بشناساند.

موقعیت مکانی گنبد علویان

ساختمان تاریخی گنبد علویان در شمال غرب همدان، چهار باغ علویان، بلوار علویان -که بین میدان امامزاده عبدالله و میدان عین‌القضات همدانی قرار گرفته- واقع شده است. این بنا به تپه‌ی باستانی هگمتانه نیز نزدیک بوده و در فاصله‌ی ۸۰۰ متریِ غرب آن قرار دارد که با یک پیاده روی ده دقیقه‌ای می‌توانید به آنجا بروید.

در مورد تاریخچه‌ی بنا

گنبد علویان یکی از با ارزش‌ترین و بهترین آثار تاریخی همدان به شمار می‌رود و در میان بناهای تاریخی ایران نیز اهمیت و جایگاه ویژه‌ای دارد. این سازه‌ی قدیمی مربوط به دوره‌ی اسلامی است، اما زمان دقیق احداث بنا مشخص نیست؛ زیرا هیچ کتیبه‌ای که بیان‌کننده‌ی تاریخ ساخت یا نام سازنده‌ی آن باشد، یافت نشده است. با این وجود، آثار و نشانه‌هایی در متون تاریخی و خود بنا وجود دارند که حدس و گمان‌هایی را در مورد قدمت آن برمی‌انگیزد. گروهی از پژوهشگران آن را به دوره‌ی سلجوقی نسبت می‌دهند و برخی دیگر این اثر تاریخی را متعلق به دوره‌ی ایلخانی می‌دانند، زیرا سبک‌های معماری و تزئینات رایجِ هر دو دوره‌ی تاریخی، در بنا دیده می‌شود. اما بیشترِ سنگینی وزنه‌ی نظرات محققان‌، به سمت اواخر دوره‌ی سلجوقیان و قرن ششم هجری قمری است.

متن‌های تاریخی آشکار می‌سازند که این بنا در ابتدا یک مسجد یا خانقاه بود، که توسط خاندان معروف علویان در همدان احداث گردید. مدتی بعد در زیرزمین آن سردابه‌ای ایجاد شد و به آرامگاه و مقبره‌ی بزرگان و اعضای این خاندان تبدیل گشت. خاندانی که از قرن سوم تا ششم هجری قمری بر شهر همدان حکمرانی می‌کردند.

گنبد علویان همدان در رده‌ی بنا‌های آرامگاهی قرار دارد. گفته می‌شود که دو یا چند نفر از اعضای خانواده‌ی علویان در آن دفن شده‌اند، اما اطلاعاتی در مورد هویت دقیق این اشخاص وجود ندارد.

چرا این بنای بدون گنبد با نام گنبد علویان شناخته می‌شود؟

ساختمان اولیه‌ی بنا، گنبدی داشت که با گذر زمان، بر اثر باد و باران و رویدادهای طبیعی دیگر ویران گردید و اثری از آن باقی نماند. بنابرین کلمه‌ی گنبد، نشان از شکل ابتدایی بنا دارد. طی مرمتی که در سال ۱۳۱۷ انجام گرفت، سقفی از جنس چوب و به صورت شیروانی بر روی این بنای تاریخی ایجاد کردند. از طرف دیگر، به خاک سپرده شدن تعدادی از اعضای خاندان علوی در این آرامگاه، و مرتبه‌ و احترامی که سادات در میان مردم همدان دارند، باعث شده که نام آن را «گنبد علویان» بگذارند.

جزئیاتی دیگر از زیبایی‌های گنبد علویان همدان

پس‌زمینه‌ی طاق‌نماهایی که در نماهای شرق، جنوب و غرب گنبد علویان قرار دارند، با آجرکاری‌های زیبا و طرح‌های کم‌نظیر هندسی همچون چلیپا (یا صلیب شکسته که به صورت دو خط عمود بر هم و متقاطع است) و نقش‌های کلیدی شکل پوشانده شده‌اند. یک کتیبه‌ی آجری دور تا دور بخش‌های بالایی اضلاع خارجی را در بر گرفته است. در این کتیبه آیاتی از قرآن به خط کوفی نوشته شده که از سمت راستِ نمای شمالی شروع شده و پس از گذشتن از نماهای شرقی، جنوبی و غربی، در سمت چپِ نمای شمالی به پایان می‌رسد. متأسفانه بیشتر قسمت‌های این کتیبه از بین رفته است.

ضلع شمالی گنبد علویان نیز علاوه بر تزئینات آجرکاری زیبا و کتیبه‌هایی که با آجرهای سفالی ساخته شده‌اند و ترسیم‌کننده‌ی آیاتی از قرآن به خط کوفی هستند، گچ‌بری‌های ظریف و پر نقش و نگاری نیز مشاهده می‌شود.

هنگامی که قدم به داخل ساختمان می‌گذارید، متوجه خواهید شد که تمام فضا، پوشیده از گچ‌بری‌های ریز نقش و زیباست. نقوش و طرح‌های گوناگون هندسیِ ساده و متداخل (که گاهی به شکل گل‌های چند پر و طرح‌های ستاره‌ای در آمده‌اند)؛ اسلیمی؛ گل و بوته‌ای و همچنین کتیبه‌هایی به خط‌های کوفی، نسخ و ثلث از مضامین اصلی گچ‌بری‌های گنبد علویان همدان هستند. این گچ‌بری‌های متنوع از چنان ظرافتی برخوردارند که شما را به شگفتی وا می‌دارند و چیره‌دستی و ذهن خلاق هنرمندان آن را به رخ می‌کشند. گچ‌بری‌ها در محرابِ ضلع جنوبی به اوج زیبایی خود می‌رسند و می‌توانند شما را میخکوب و محو پیچیدگی‌های خود نمایند.